Schoon de basis op voor een optimale reiniging
De sleutel naar een veilig product in de schappen ligt meer dan ooit in de basis van hygiëne. Want daar worden de meeste fouten gemaakt. Hoog tijd om die basis weer eens op te schonen.
Noviteiten op het gebied van hygiene volgen elkaar in rap tempo op. Daardoor lijken schoonmaken en desinfecteren steeds complexer te worden, maar enige reflectie is op zijn plaats. De sleutel naar een veilig product ligt meer dan ooit in de basis. Want daar worden de meeste fouten gemaakt. Hoog tijd om die basis weer eens op te schonen.
Sinner Circle
Met de basis bedoelen we de vier factoren die invloed hebben op het schoonmaakresultaat: chemie, (mechanische) kracht, tijd en temperatuur. Deze factoren staan, weergegeven in de vorm van een cirkel, bekend als de ‘Sinner Circle’. Alle factoren hebben invloed op elkaar en vergroten of verkleinen elkaars aandeel in de cirkel.
Bij gebruik van een reinigingsmachine is het aandeel ‘mechanische kracht’ bijvoorbeeld groot. Is er sprake van weinig kracht, dan moet de reinigende werking komen uit de overige factoren, zoals een langere inwerktijd of een ander reinigingsmiddel. De temperatuur heeft invloed op de inwerktijd, deze kan vaak verkort worden door een hoge temperatuur te kiezen.
Het fundament van een goed reinigingsproces is het vinden van de juiste balans in de cirkel. Daar gaat het in de praktijk vaak mis. Overigens moet er altijd rekening gehouden worden met het materiaal en de vervuiling. Eiwitresten stollen bijvoorbeeld bij een hoge temperatuur en hechten zich dan aan het oppervlak.
Besparing en onvoldoende kennis
Tijd is geld, dat zien we helaas ook terug in het schoonmaakproces. Een veelvoorkomende fout is het verkorten van de inwerktijd zonder dat te compenseren met een ander element uit de cirkel. De dosering verlagen om kosten te besparen, is ook zo’n voorbeeld. Dat lijken misschien minimale ingrepen, maar het resulteert in een opeenstapeling van fouten. De kans is groot dat er vervuiling achterblijft. Desinfectie wordt daardoor minder goed uitgevoerd. De onzichtbare micro-organismen die vervolgens achterblijven, groeien uit en kunnen zorgen voor bederf en recalls. Het is een domino-effect. Als QA manager vraagt u zich af waar in het productieproces het fout is gegaan.
Let op de kleine hoekjes
Te vaak zien we dat bij het reinigen kleine hoekjes in de productieruimte worden vergeten. Soms is dat een bewuste keuze, soms een gebrek aan kennis. Hoekjes zijn lastig te reinigen en kosten tijd. Bovendien volgt er nog een desinfectiefase. Die gedachte dat je vervuiling wel bij de desinfectie weghaalt, is verkeerd.
Een absolute voorwaarde voor een geslaagde desinfectiefase is een goede reiniging vooraf. Daarmee zou de vervuiling al voor ongeveer 90% verwijderd moeten zijn. Desinfectie is in beginsel bedoeld om micro-organismen af te doden, niet om te reinigen.
Kruisbesmetting door materialen
Een ander basisprobleem is kruisbesmetting. Er is veel aandacht voor kruisbesmetting door allergenen, maar we zijn ons niet altijd bewust van de besmettingsrisico’s van reinigingsmaterialen. Het gebruik van vuil materiaal of materiaal waarmee al een kritische zone is gereinigd, ligt op de loer.
Onvoldoende kennis en aandacht leiden gemakkelijk tot fouten die opgelost kunnen worden door bijvoorbeeld te kiezen voor een kleurcodering in borstelmateriaal. Dat minimaliseert het risico op kruisbesmetting tussen verschillende zones in een productiefaciliteit. Materiaal in kleurcodering vergroot bovendien herkenbaarheid, bewustzijn en controlemogelijkheden onder medewerkers.
Training en begeleiding essentieel
Wie de basis niet kent, maakt fouten. Dat geldt ook in de schoonmaaksector. Training en begeleiding zijn essentieel. Medewerkers willen vaak wel, maar worden gehinderd door een gebrek aan kennis over de toepassing van een reinigingsmiddel, over het belang van desinfectie en een goede uitvoering van reiniging en desinfectie. Het lijdt tot cruciale fouten. Een gemiste kans, want veel bedrijven bieden allerlei vormen van klassikale en online training aan, op verschillende niveaus. Ook zijn er online tools beschikbaar om het kennisniveau te toetsen. Kijk bijvoorbeeld eens op het platform Brainbattle, waar een korte, interactieve test te vinden is over reiniging en desinfectie.
De sleutel naar succes
Reiniging en desinfectie zijn niet voor niets een basisvoorwaarde voor de beheersing van voedselveiligheid. Veilig voedsel kan niet worden geproduceerd in een fundamenteel onhygiënische omgeving. Concluderend zijn de eenvoudige basisprincipes, gecombineerd met kennis, aandacht voor detail en toewijding de sleutels naar optimale hygiëne.
Moeten we alle nieuwe ontwikkeling dan terzijde schuiven? Nee, zeker niet. Maar houd het bij het schoonmaken in beginsel eenvoudig. Wie de basis op orde heeft, heeft al veel gewonnen.
Dit artikel is geschreven voor VMT. Als Kennispartner van VMT voorziet Christeyns de voedingsindustrie van relevante achtergrondinformatie m.b.t. professionele hygiëne en voedselveiligheid.